Foto:Pixabay
Može li miješanje drobljene stijene s obradivim tlom sniziti globalnu temperaturu? Istraživači proučavaju epizode globalnog zagrijavanja od prije 40 i 56 miliona godina, kako bi pronašli odgovore.
Zemlja postaje sve toplija, a posljedice su se pokazale ovog ljeta širom svijeta. Osvrćući se na geološku istoriju, događaji globalnog zagrijavanja nijesu rjetkost: Prije, otprilike, 56 miliona godina, u razdoblju poznatom kao paleocensko-eocenski termalni maksimum (PETM), temperature su porasle u prosjeku za 5 do 8 stepeni Celzijusa. Taj je razvoj, najvjerovatnije, bio povezan s povećanom vulkanskom aktivnošću, koja je oslobodila ogromne količine ugljendioksida u atmosferu. Više temperature trajale su oko 200.000 godina. Još 2021. profesor Filip Pog fon Štrandman s Univerziteta Johanes Gutenberg u Majncu (JGU) već je istraživao učinak koji je na kraju doveo do globalnog hlađenja i klimatskog oporavka nakon zagrijavanja PETM-a, prenosi Sajens Dejli.
Ukratko, kišnica u kombinaciji s atmosferskim ugljendioksidom, proizvela je ugljenu kiselinu, koja je uzrokovala pojačano trošenje stijena, oslobađajući tako kalcijum i magnezijum. Rijeke su potom prenijele kalcijum, magnezijum i ugljenu kiselinu u okeane gdje su se kalcijum, magnezijum – a takođe i ugljendioksid – sjedinilii i stvorili netopljivi krečnjak. “Drugim riječima, postoji povratni učinak koji pomaže u kontroli klime. Visoke temperature ubrzavaju hemijski proces stvaranja stijena, smanjujući nivo ugljendioksida u atmosferi i omogućujući oporavak klime”, rekao je Pog fon Štrandman.
Klima je zahtijevala dvostruko duže da se regeneriše prije 40 miliona godina
Klimatsko zagrijavanje ponovno se dogodilo 16 miliona godina nakon PETM-a tokom Srednjeg eocenskog klimatskog optimuma ili MECO-a. Iako je vulkanska aktivnost rezultirala ispuštanjem približno istih količina ugljendioksida u atmosferu kao tokom PETM-a, trebalo je mnogo više vremena da se klima restabilizuje. Učinak zagrijavanja trajao je ogromnih 400.000 godina, dvostruko duže nego u PETM-u. Zašto je oporavak bio tako spor u tom razdoblju?
U potrazi za odgovorom, Pog fon Štrandmann i koautori, uključujući prvog autora Aleksa Krauzea, počeli su analizirati 40 miliona godina stare okeanske karbonate i minerale gline kako bi uporedili rezultate s onima za slične primjere stare 56 miliona godina. “Kao i tokom PETM-a, došlo je i do pojačanog trošenja i erozije u MECO-u. Međutim, na površini Zemlje bilo je mnogo manje stijena prije 40 miliona godina. Umjesto toga, Zemlja je bila prekrivena globalnom prašumom čije se tlo uglavnom sastojalo od minerala gline”, objasnio je istraživač. Za razliku od stijene, glina se ne troši; to je zapravo proizvod vremenskih uticaja. “Dakle, uprkos visokim temperaturama, rasprostranjeno glineno tlo spriječilo je znatnije trošenje stijena, što je proces poznat kao zaštita tla”, istakao je geoznaučnik.
Poboljšano vrijeme za zaštitu klime
Kako možemo koristiti to znanje u današnjem svijetu? “Proučavamo paleoklimu kako bismo utvrdili možemo li i kako pozitivno uticati na našu sadašnju klimu. Jedna od opcija mogla bi biti jačanje hemijskog trošenja stijena. Kako bismo to postigli, mogli bismo orati fino zdrobljenu stijenu u naša polja”, rekao je Pog fon Štrandman. Sitnozrnate čestice stijena brzo bi bile nagrižene, što bi rezultiralo vezivanjem atmosferskog ugljendioksida, a to bi omogućilo da se klima oporavi. Tehnologije negativnih emisija (NET) poput ove koja uključuje apsorpciju ugljendioksida predmet su intenzivnih istraživanja širom svijeta. Međutim, u isto vrijeme, ako vremenske prilike rezultiraju stvaranjem gline, učinci procesa bili bi znatno manje učinkoviti, kao što je otkrio Pog fon Štrandman. Glina zadržava kalcijum i magnezijum koji bi, inače, bili otišli u okean.
Ugljendioksid bi nastavio teći u okeane, ali tamo ne bi bio vezan i mogao bi pobjeći nazad u atmosferu. U ovom slučaju, učinak vremenskih uslova ne bi imao gotovo nikakav uticaj na klimu.
Proučavanje paleoklimatologa dobar putokaz za rješenje klimatske krize (foto:Pixabay)
Ako se čestice stijena potpuno otope kao rezultat vremenskih uticaja, poboljšani koncept vremenskih uticaja pokazao bi se 100 posto učinkovitim. Međutim, ako bi se svi istrošeni materijali pretvorili u glinu, to bi zauzvrat potpuno poništilo učinak. Stvarni ishod bio bi, vjerojatno, negdje između dvije krajnosti: kako je došlo do pojačane erozije stijena u PETM-u, tako se klima brže normalizovala, stvaranje gline prevladavalo je tokom MECO-a. U kojoj se mjeri drobljena stijena otapa i koliko se čuva kao glina zavisi od niza lokalnih faktora, kao što su već postojeće količine gline i stijena. Dakle, kako bi se utvrdilo je li proces poboljšanog trošenja održiv pristup, prvo bi bilo potrebno saznati koliko se gline formira tokom procesa vremenskih uticaja na svakoj potencijalnoj lokaciji.
Odgovarajući istraživački rad nedavno je objavljen u Nejčer Džiosajensu. U projektu su učestvovali i istraživači s Univerzitetskog Koledža u Londonu i Univerziteta u Eseksu u Velikoj Britaniji, kao i Univerziteta Utreht u Holandiji
Preveo i priredio: S. Đurđić
Izvor:RTCG